ناهنجاریهای ستون فقرات

ناهنجاریهای ستون فقرات طیف وسیعی از انحرافات ساختاری و عملکردی از آناتومی و عملکرد طبیعی ستون فقرات را شامل می شود. این ناهنجاری‌ها می‌توانند مهره‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای، نخاع و بافت‌های اطراف را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به علائم و شرایط مختلفی شوند. 

انواع ناهنجاریهای ستون فقرات

اسکولیوز: اسکولیوز یک انحنای جانبی (سمت به پهلو) ستون فقرات است که اغلب در طول جهش رشد درست قبل از بلوغ رخ می دهد. انحنا می تواند از نظر شدت متفاوت باشد و ممکن است باعث شود ستون فقرات به شکل “S” یا “C” به نظر برسد. اسکولیوز می تواند مادرزادی (در بدو تولد)، ایدیوپاتیک (با علت ناشناخته) یا اکتسابی ناشی از عواملی مانند شرایط عصبی عضلانی، اختلالات بافت همبند یا آسیب های ستون فقرات باشد. اسکولیوز خفیف ممکن است علائم قابل توجهی ایجاد نکند، در حالی که موارد شدید می تواند منجر به درد، تغییر شکل ستون فقرات و اختلال در عملکرد ریه و قلب شود.

کیفوز: انحنای بیش از حد به سمت جلو در قسمت فوقانی ستون فقرات است که منجر به حالت گرد یا خمیده می شود. این وضعیت می تواند به دلیل ناهنجاری های رشدی، پوکی استخوان، شکستگی های ستون فقرات یا شرایط عصبی-عضلانی رخ دهد. اشکال خفیف کیفوز ممکن است علائم عمده ای ایجاد نکند، اما موارد شدید می تواند منجر به کمردرد، محدودیت حرکتی و مشکلات تنفسی شود.

لوردوز: لوردوز، همچنین به عنوان swayback شناخته می شود، انحنای بیش از حد به سمت داخل ستون فقرات است که منجر به افزایش قوس کمر می شود. در حالی که درجاتی از لوردوز طبیعی است، منحنی اغراق‌آمیز می‌تواند با شرایطی مانند چاقی، عدم تعادل عضلانی، اسپوندیلولیستزیس یا سفتی فلکسور لگن همراه باشد. لوردوز شدید می تواند منجر به کمردرد، مشکل در ایستادن و ناهنجاری در راه رفتن شود.

تنگی نخاعی: تنگی کانال نخاعی به باریک شدن کانال نخاعی اشاره دارد که منجر به فشرده شدن طناب نخاعی و اعصاب می شود. این باریک شدن می تواند ناشی از تغییرات مرتبط با افزایش سن، مانند آرتروز و خار استخوان، و همچنین بیماری دژنراتیو دیسک یا فتق دیسک باشد. تنگی ستون فقرات می تواند منجر به علائمی مانند کمردرد، درد پا، ضعف و بی حسی، به ویژه در هنگام راه رفتن یا ایستادن شود.

اسپوندیلولیستزیس: اسپوندیلولیستزیس زمانی اتفاق می‌افتد که یک مهره بر روی مهره زیر آن به جلو می لغزد، که اغلب به دلیل شکستگی‌های استرسی در پارس بین مفصلی (بخشی از مهره) است. این وضعیت می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد، معمولاً در نتیجه فشار مکرر بر ستون فقرات، مانند ورزشکاران یا افرادی که فعالیت‌های تکراری گسترش ستون فقرات را انجام می‌دهند. اگر مهره جابجا شده به اعصاب نخاعی برخورد کند، اسپوندیلولیستزیس می‌تواند منجر به کمردرد، درد پا و علائم عصبی شود.

علل ناهنجاری ستون فقرات

ناهنجاری های ستون فقرات می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

عوامل مادرزادی: برخی از ناهنجاری های ستون فقرات در بدو تولد به دلیل ناهنجاری های رشدی در شکل گیری مهره ها، دیسک های ستون فقرات یا طناب نخاعی وجود دارد. این ناهنجاری های مادرزادی می تواند منجر به بیماری هایی مانند اسپینا بیفیدا، اسکولیوز مادرزادی و سایر اختلالات رشدی ستون فقرات شود.

شرایط عصبی عضلانی: شرایط عصبی مانند دیستروفی عضلانی، فلج مغزی و اسپینا بیفیدا می‌تواند به انحنای و عملکرد غیرطبیعی ستون فقرات ناشی از ضعف یا عدم تعادل عضلانی کمک کند.

تروما: صدمات وارده به ستون فقرات، مانند شکستگی، دررفتگی یا آسیب رباط، می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های ساختاری و بی‌ثباتی و در نتیجه شرایطی مانند کیفوز، لوردوز یا اسپوندیلولیستزیس شود.

تغییرات دژنراتیو: تغییرات دژنراتیو مرتبط با افزایش سن در ستون فقرات، مانند استئوآرتریت، بیماری دژنراتیو دیسک و تنگی ستون فقرات، می‌تواند منجر به تغییر در راستای ستون فقرات، ارتفاع دیسک و عملکرد مفصل شود.

تومورها و عفونت ها: تومورهای ستون فقرات، عفونت ها و شرایط التهابی می توانند منجر به تغییرات ساختاری در ستون فقرات شوند که بر تراز مهره ها، تراکم استخوان و عملکرد طناب نخاعی تأثیر می گذارد.

علائم و عوارض

ناهنجاریهای ستون فقرات می تواند منجر به انواع علائم و عوارض بالقوه شود، از جمله:

کمر درد: یکی از شایع ترین علائم مرتبط با ناهنجاری های ستون فقرات، کمردرد است که می تواند از ناراحتی خفیف تا درد شدید و مزمن متغیر باشد.

کاهش تحرک: برخی ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌تواند منجر به کاهش انعطاف‌پذیری، محدودیت دامنه حرکتی و مشکلات در فعالیت‌های روزمره شود.

علائم عصبی: شرایطی مانند تنگی ستون فقرات، اسپوندیلولیستزیس و اسکولیوز شدید می تواند منجر به علائمی مانند درد پا، ضعف، بی حسی و مشکل در راه رفتن شود که ممکن است در نتیجه فشرده شدن اعصاب نخاعی ایجاد شود.

آسیب های تنفسی: ناهنجاری های شدید ستون فقرات، مانند اسکولیوز پیشرفته یا کیفوز، می تواند منجر به فشرده شدن ریه ها و اختلال در عملکرد تنفسی شود.

روشهای درمان

درمان‌های محافظه‌کارانه: رویکردهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، بریس‌، مدیریت درد و برنامه‌های ورزشی اغلب برای مدیریت علائم و بهبود عملکرد ستون فقرات استفاده می‌شوند.

فیزیوتراپی: فیزیوتراپی موثرترین روش درمان غیرجراحی ناهنجاریهای ستون فقرات است که در کلینیک فیزیوتراپی آوای زندگی در اصفهان طرف قرارداد با بیمه آتیه سازان حافظ ارائه می شود.

داروها: داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، شل کننده های عضلانی و داروهای ضد درد ممکن است برای کاهش درد و کاهش التهاب مرتبط با ناهنجاری های ستون فقرات تجویز شوند.

مداخلات جراحی: در موارد ناهنجاری های شدید یا پیشرونده ستون فقرات، روش های جراحی مانند فیوژن ستون فقرات، رفع فشار یا استئوتومی اصلاحی ممکن است برای تثبیت ستون فقرات، اصلاح ناهنجاری ها و کاهش علائم در نظر گرفته شود.

مراقبت‌های حمایتی: حمایت روان‌شناختی، آموزش، و اصلاح سبک زندگی، مؤلفه‌های مهم مراقبت جامع برای افراد مبتلا به ناهنجاری‌های ستون فقرات است که نیازهای عاطفی، اجتماعی و عملکردی آنها را برطرف می‌کند.