انحراف ستون فقرات ، وضعیتی است که در آن ستون فقرات منحنی می شود یا از تراز طبیعی خود خارج می شود. در حالی که ستون فقرات به طور طبیعی دارای انحنای ملایمی است، انحرافات بیش از حد یا غیر طبیعی می تواند منجر به ناراحتی، درد و در موارد شدید، اختلال در حرکت و عملکرد اندام شود. فیزیوتراپی موثرترین روش درمان غیرجراحی و مدیریت انواع ناهنجاری های ستون فقرات است.
انحراف ستون فقرات به هرگونه انحنای غیرطبیعی یا مشکل تراز در ستون فقرات اشاره دارد. ستون فقرات برای حمایت از بدن، محافظت از نخاع و تسهیل حرکت طراحی شده است. انحراف از تراز طبیعی آن ممکن است منجر به انحنای قابل توجه، شانه ها یا باسن ناهموار و در موارد پیشرفته، اختلالات عملکردی شود.
ستون فقرات یا ستون مهره ها، ساختار پیچیده ای است که از 33 مهره روی هم قرار گرفته اند. به پنج بخش تقسیم می شود: ناحیه گردن، سینه، کمر، خاجی و دنبالچه. نقش اصلی آن ارائه پشتیبانی ساختاری، محافظت از نخاع و فعال کردن طیف وسیعی از حرکات است.
ستون فقرات سالم شامل موارد زیر است:
- مهره ها: ساختارهای استخوانی پشتیبانی و انعطاف پذیری را فراهم می کنند.
- دیسک ها: ساختارهای بالشتکی بین مهره ها که ضربه را جذب می کنند.
- طناب نخاعی: دسته ای از اعصاب که مسئول انتقال سیگنال ها به مغز و از مغز هستند.
تشخیص زودهنگام انحراف ستون فقرات می تواند دنیای متفاوتی را در نتایج درمان ایجاد کند. علائم اولیه رایج عبارتند از شانه های ناصاف، باسن یا انحنای آشکار ستون فقرات هنگام ایستادن. برخی نیز ممکن است سفتی در پشت، مشکل در حفظ تعادل، یا ناراحتی در حین فعالیت بدنی را تجربه کنند. والدین اغلب این علائم را در کودکان در طول بررسی های معمول رشد یا هنگام مشاهده وضعیت بدن آنها مشاهده می کنند.
هرچه زودتر انحراف ستون فقرات شناسایی شود، درمان های غیرتهاجمی می توانند موثرتر باشند. تشخیص زودهنگام به جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک می کند، به ویژه در دوره های رشد سریع در کودکان و نوجوانان. غربالگری های منظم مدرسه و مراجعه به پزشک عمومی برای شناسایی مسائل بالقوه قبل از تبدیل شدن به عوارض شدید بسیار مهم است.
علائم انحراف ستون فقرات اغلب عبارتند از:
- شانه ها، باسن یا قفسه سینه ناهموار.
- کمردرد یا سفتی مزمن.
- انحنای قابل مشاهده ستون فقرات.
انواع رایج انحراف ستون فقرات
سه نوع اصلی انحراف ستون مهره ها وجود دارد: اسکولیوز، کیفوز و لوردوز. هر کدام ویژگی های متمایز دارند:
اسکولیوز: انحنای جانبی که به ستون فقرات شکل “S” یا “C” می دهد. اسکولیوز شناخته شده ترین شکل انحراف ستون فقرات است که اغلب در نوجوانی تشخیص داده می شود. انحنا می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و مداخله زودهنگام می تواند از پیشرفت جلوگیری کند.
کیفوز: انحنای بیرونی اغراق‌آمیز که اغلب ظاهری خمیده به پشت ایجاد می‌کند. کیفوز که با قوز پشت مشخص می شود، در افراد مسن به دلیل پوکی استخوان یا دژنراسیون مهره ها شایع است. موارد شدید می تواند ریه ها و قلب را فشرده کند و منجر به مشکلات تنفسی شود.
لوردوز: انحنای بیش از حد به سمت داخل در قسمت پایین کمر. لوردوز یا swayback اغلب بر ستون فقرات کمری تأثیر می گذارد. در حالی که لوردوز موقتی در دوران بارداری شایع است، می تواند نشانه عدم تعادل عضلانی یا شرایط دژنراتیو باشد.
علل انحراف ستون فقرات
عوامل ژنتیکی
سابقه خانوادگی به ویژه در شرایطی مانند اسکولیوز نقش مهمی دارد. جهش‌های ژنتیکی خاص می‌توانند حساسیت به انحراف ستون فقرات را افزایش دهند.
تأثیرات سبک زندگی
وضعیت نامناسب، کوله پشتی های سنگین یا نشستن طولانی مدت می تواند در طول زمان به انحرافات جزئی کمک کند. عوامل سبک زندگی اغلب شرایط موجود را تشدید می کنند.
شرایط پزشکی زمینه ای
شرایطی مانند پوکی استخوان، دیستروفی عضلانی یا آسیب های ستون فقرات می تواند منجر به ناهماهنگی قابل توجهی شود که نیاز به مداخله پزشکی دارد.
طبقه بندی شدت
شدت انحراف ستون فقرات بر حسب درجه اندازه گیری می شود:
موارد خفیف: انحناهای زیر 20 درجه اغلب با معاینات منظم و مداخلات غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی کنترل می شوند.
موارد شدید: انحنای بیش از 40 درجه ممکن است نیاز به بریس یا اصلاح جراحی داشته باشد.
زمانی که مداخله پزشکی ضروری است
زمانی که انحراف ستون فقرات شروع به تداخل با فعالیت های روزانه، ایجاد درد قابل توجه یا فشرده شدن اندام های حیاتی کند، مداخله پزشکی بسیار مهم می شود. موارد شدید، اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی، محدودیت‌های حرکتی یا ناراحتی مزمن شود.
گزینه های درمانی برای انحراف ستون فقرات
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی نقش اساسی در مدیریت انحراف ستون فقرات دارد. تمرینات هدفمند باعث تقویت هسته، بهبود وضعیت بدن و کاهش ناراحتی می شود. فیزیوتراپیست ها اغلب توصیه می کنند:
تخته ها و پل ها: برای ایجاد ثبات هسته.
تمرینات کششی: برای بهبود انعطاف پذیری و کاهش تنش.
آموزش وضعیتی: برای اصلاح هم ترازی در حرکات روزانه.
این تمرینات، زمانی که به طور مداوم انجام شوند، می توانند پیشرفت انحراف ستون فقرات را کاهش دهند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
بریس
بریس یک رویکرد رایج برای نوجوانان مبتلا به اسکولیوز متوسط است. بریس های مدرن، مانند بریس بوستون یا TLSO (ارتز ساکرال ساکرال کمری توراسیک)، برای متوقف کردن پیشرفت در طول جهش رشد طراحی شده اند. بریس ها معمولاً به مدت 16 تا 23 ساعت در روز پوشیده می شوند و موفقیت چشمگیری در جلوگیری از بدتر شدن انحنا نشان داده اند.
درمان های جراحی
درمان جراحی برای موارد شدید که انحنای بیش از 45 درجه یا ایجاد محدودیت‌های عملکردی باشد، اختصاص دارد. جراحی های رایج عبارتند از:
فیوژن ستون فقرات: اتصال دو یا چند مهره برای تثبیت ستون فقرات.
قرار دادن میله: استفاده از میله ها و پیچ ها برای اصلاح و حمایت از ستون فقرات.
سوالات متداول
شایع ترین نوع انحراف ستون مهره ها چیست؟
اسکولیوز شایع ترین نوع است که با انحنای جانبی ستون فقرات به شکل “S” یا “C” مشخص می شود.
آیا انحراف ستون فقرات به مرور زمان خود را اصلاح می کند؟
موارد خفیف در کودکان ممکن است با رشد و مداخلات مناسب بهبود یابد، اما بیشتر انحرافات برای جلوگیری از پیشرفت نیاز به درمان دارند.
آیا برای انحراف ستون مهره ها همیشه نیاز به جراحی است؟
جراحی معمولاً برای موارد شدید که روش‌های غیرتهاجمی ناکافی هستند یا زمانی که انحراف باعث اختلالات عملکردی قابل توجهی می‌شود، اختصاص دارد.
چگونه از انحراف ستون فقرات در کودکان جلوگیری کنم؟
وضعیت بدنی خوب را تشویق کنید، اطمینان حاصل کنید که کوله پشتی ها خیلی سنگین نیستند و در طول دوره های رشد، غربالگری های ستون فقرات را به طور منظم برنامه ریزی کنید.
